Do 19.02 każdy ma prawo i patriotyczny obowiązek skierować do MEN uwagi do wstępnego projektu zmian postawy programowej. Liczne organizacje już to zrobiły, wskazując na skandaliczne manipulacje faktami historycznymi i usunięcie odniesień do polskich bohaterów, wydarzeń, a nawet pojęcia narodu i tożsamości jako takich.
Specjaliści i nauczyciele współtworzący ROS wraz z innymi organizacjami przygotowują wielostronicową analizę tego projektu. Wkrótce ją upublicznimy z zachętą do składania podpisów pod tym opracowaniem przez Organizacje rodzicielskie, nauczycielskie i wszelkie Stowarzyszenia.
Wyłania się z niej ideologiczny zamach obecnej lewicowej ekipy w MEN na umysły i serca polskich uczniów! Dołączajmy się do wszelkich form protestu wobec tego wynarodowienia polskiej oświaty oraz przyjętego kierunku niwelowania wiedzy i faktów na rzecz relatywizmu i zaciemniania obrazu świata rzeczywistego.
Instrukcja do wysłania:
Jak UZUPEŁNIĆ FORMULARZ na stronie MEN dotyczący
opiniowania zmian w podstawie programowej z
języka polskiego
Link do formularza: https://ankiety-sio.men.gov.pl/index.php?r=survey/index&sid=965464&newtest=Y&lang=p
l
Do formularza można wpisać teksty o długości maks. 1800 znaków, więc
uwagi do podstawy języka polskiego dla SP i LO/T zostały podzielone na 19
UWAG, które trzeba pojedynczo wrzucać. Można też wybrać kilka, napisać
coś dodatkowo. Ważne, żeby wyrazić swoją opinię.
UWAGA 1
Uwaga dotyczy typu szkoły: Szkoła podstawowa kl. IV-VIII
Przedmiot: JĘZYK POLSKI
Zakres podstawy programowej, której dotyczy uwaga: Treści nauczania –
wymagania szczegółowe
Treść uwagi z informacją, którego punktu dotyczy:
KLASY IV–VI Lektury obowiązkowe: W podstawie programowej jako obowiązkowe
powinny pozostać następujące lektury:
Adam Mickiewicz „Powrót taty” – łatwy w recytacji, umożliwia dramę; brak
uzasadnienia dla usunięcia;
Adam Mickiewicz „Pan Tadeusz”– kluczowe jest konkretne określenie co najmniej
3 fragmentów [dotychczasowe propozycje były bardzo celne], z którymi zapozna się
każdy uczeń w szkole podstawowej, natomiast w szkole średniej uczniowie powinni
się zapoznać z całością epopei narodowej. Nieoznaczona fragmentaryzacja jest
błędnym rozwiązaniem; skutkuje nieujednoliconym obrazem dzieła o istotnym
kulturotwórczym charakterze. Uczniowie zostaną pozbawieni konieczności
zapoznania się z całością epopei narodowej, która odegrała tak znaczącą rolę w XIX
wieku.
Juliusz Słowacki „W pamiętniku Zofii Bobrówny” – utwór prosty i lubiany,
uczniowie często uczą się go na pamięć. Usunięcie sprawi, że uczeń nie zetknie się z
żadnym utworem jednego z najważniejszych poetów doby romantyzmu w SP.
Koniecznie należy przywrócić pieśni i piosenki patriotyczne. Są one powszechnie
lubiane i wykorzystywane podczas uroczystości szkolnych; świąt kalendarzowych,
integrujące społeczność szkolną; dają wiele możliwości wykonawczych, organizacji
konkursów itp., stanowią cenny łącznik międzypokoleniowy; można popularyzować
współczesne i młodzieżowe wykonania.
UWAGA 2
Uwaga dotyczy typu szkoły: Szkoła podstawowa kl. IV-VIII
Przedmiot: JĘZYK POLSKI
Zakres podstawy programowej, której dotyczy uwaga: Treści nauczania –
wymagania szczegółowe
Treść uwagi z informacją, którego punktu dotyczy:
Lektury obowiązkowe klasa VII-VIII:
Należy przywrócić jedną z dwóch powieści historycznych Henryka Sienkiewicza
„Krzyżacy” lub „Quo vadis” Uczniowie szkoły podstawowej powinni poznać
dzieło noblisty, którego powieści historyczne odegrały znaczącą rolę w kształtowaniu
poczucia dumy narodowej w czasach zaborów, a ich kolejne odcinki publikowane w
prasie wyczekiwane były przez czytelników z ogromnym zainteresowaniem. Dodać
należy, że powieść „Quo vadis” została przetłumaczona na 57 języków i
opublikowana w ponad 70 krajach. Fenomen ten można porównać do obecnego
trendu oglądania seriali, aby młodzież lepiej zrozumiała znaczenie tych powieści.
Koniecznie należy przywrócić „Redutę Ordona” Adama Mickiewicza Jest to
perła literatury, utwór dość krótki, a zarazem pełen emocji i bogactwa językowego,
który odegrał znaczącą rolę w kształtowaniu tożsamości narodowej podczas zaborów,
kiedy recytowano go na tajnych spotkaniach, a także ukształtował rys obrońcy
Ojczyzny i kształtował postawy patriotyczne wielu pokoleń Polaków, czego
egzemplifikacją jest m.in. obrona Wizny podczas kampanii wrześniowej przez oddział
kpt. Raginisa, co zostało zauważone współcześnie również zagranicą (m.in. utwory
muzyczne zespołu „Sabaton”).
UWAGA 3
Uwaga dotyczy typu szkoły: Szkoła podstawowa kl. IV-VIII
Przedmiot: JĘZYK POLSKI
Zakres podstawy programowej, której dotyczy uwaga: Treści nauczania
– wymagania szczegółowe
Treść uwagi z informacją, którego punktu dotyczy:
Lektury obowiązkowe klasa VII-VIII:
Należy zachować „Śmierć Pułkownika” Adama Mickiewicza Ten piękny wiersz
ukazujący topos śmierci wodza, żołnierza jest okazją do rozmowy zarówno o ars
moriendi i oddawaniu życia za Ojczyznę, jak i dzielnych Polkach, takich jak Emilia
Plater, które dawnie angażowały się w walkę za Ojczyznę, a teraz również wstępują do
służb mundurowych.
„Pan Tadeusz” Adama Mickiewicza (wybrane fragmenty, inne niż omawiane w
klasach IV–VI) – czytanie fragmentów to ważne przygotowanie do przeczytania całości
„Pana Tadeusza w szkole średniej, co rekomendujemy.
pozostawić wybrane wiersze C. K. Norwida Uczniowie szkoły podstawowej powinni
otrzymać pełen obraz polskiego romantyzmu i poznać utwory wszystkich trzech
głównych przedstawicieli tej epoki. Można omówić np. zupełnie przystępny dla uczniów
wiersz Norwida „Moja piosnka II”.
UWAGA 4
Uwaga dotyczy typu szkoły: Szkoła podstawowa kl. IV-VIII
Przedmiot: JĘZYK POLSKI
Zakres podstawy programowej, której dotyczy uwaga: Treści nauczania
– wymagania szczegółowe
Treść uwagi z informacją, którego punktu dotyczy:
SP IV-VI I 1.16; SP VII-VIII I 1.10
Usunięcie zapisów o porównywaniu doświadczeń bohaterów literackich z
własnymi oraz pozbawienie utworów kontekstu historycznego i kulturowego w
szkole podstawowej znacznie zubaża i spłaszcza doświadczenia czytelnicze młodych
ludzi, nie otwiera ich ani na perspektywę ab intra, ani ab extra, odzierając literaturę z
jej bogactwa. Powinno zostać.
SP IV-VI I 2.1; SP IV-VI I 2.9; SP VII-VIII III 1. 8
Nie należy usuwać zapisów, które obejmują umiejętność identyfikowania i
rozumienia zarówno tekstów publicystycznych, jak i reklamowych, a także języka
filmu , gdyż umiejętności te są konieczne do mądrego funkcjonowania we
współczesnym medialnym świecie. Wykreślenie rozpoznawania i rozróżniania środków
perswazji i manipulacji w tekstach kultury reklamowych zubaża umiejętność krytycznego
odbioru tekstów reklamowych, które otaczają dzieci od najmłodszych lat i czyni ucznia
podatnym na manipulację. Usunięcie kluczowych elementów rozpoznawania cech
dzieła filmowego to radykalne zubożenie umiejętności świadomego odbioru tekstu
kultury. Dzieci oglądają dużo filmów i od pierwszych klas szkoły podstawowej należy
uczyć je mądrej analizy dzieła filmowego i krytycznego podejścia do budowanej przez
reżysera kreacji świata przedstawionego.
UWAGA 5
Uwaga dotyczy typu szkoły: Szkoła podstawowa kl. IV-VIII
Przedmiot: JĘZYK POLSKI
Zakres podstawy programowej, której dotyczy uwaga: Treści nauczania
– wymagania szczegółowe
Treść uwagi z informacją, którego punktu dotyczy:
SP VII-VIII I 1.12, SP VII-VIII IV 4
Nieuzasadniona jest rezygnacja z recytacji, która zdecydowanie powinna pozostać w
podstawie, gdyż ma ona wiele walorów: ćwiczy pamięć, pomaga zrozumieć tekst literacki
i jego przesłanie, uczy interpretacji głosowej tekstu, ćwiczy dykcję, poprawność
prozodyczną i wymowy, uczy wystąpień publicznych i do nich przygotowuje (do rozmów
kwalifikacyjnych, autoprezentacji, wygłaszania referatów, prezentacji projektów etc.).
Nie należy wykreślać egzemplifikacji form uczestnictwa w projektach i konkursach:
umiejętności tworzenia różnorodnych prezentacji, projektów wystaw, realizacji
krótkich filmów z wykorzystaniem technologii multimedialnych, gdyż są to formy
wykorzystujące nowoczesne technologie, którymi młodzież chętnie się posługuje.
Zamieszczenie tego w podstawie programowej będzie mobilizować nauczycieli do
korzystania z tych różnorodnych form i uczenia tego uczniów.
SP VII-VIII II 2.1
Należy przywrócić pisanie życiorysu, CV, listu motywacyjnego. To cenna, przydatna w
życiu w świecie współczesnym umiejętność, którą młodzież powinna posiadać, aplikując
do różnych projektów, już w szkole podstawowej biorąc udział w wolontariatach czy
nieco później szukając pracy. Należy zaznaczyć, że temat ten nie pojawia się w podstawie
programowej dla LO i T.
UWAGA 6
Uwaga dotyczy typu szkoły: Szkoła podstawowa kl. IV-VIII
Przedmiot: JĘZYK POLSKI
Zakres podstawy programowej, której dotyczy uwaga: Treści nauczania
– wymagania szczegółowe
SP IV-VI I. 1. 2,
Powinno pozostać rozróżnienie na prozę realistyczną, fantastycznonaukową i
utwory fantasy, gdyż terminy te są potrzebne przy omawianiu takich lektur jak
„Hobbit czyli tam i z powrotem”, opowiadania Stanisława Lema, jednego z
najbardziej znanych polskich pisarzy na świecie.
SP IV-VI I. 1.3. Nastąpiło skrajnie zubożenie znajomości typów powieści, których
rozpoznanie nie jest kłopotliwe dla ucznia i stanowi jedną z podstawowych
umiejętności czytelniczych oraz jest zachętą do samodzielnych lektur – terminy
powinny pozostać. Nie należy rezygnować z umiejętności rozpoznawania takich
gatunków literackich jak dziennik, pamiętnik, nowela. Dziennik i pamiętnik to
formy ukazujące bogactwo wewnętrzne autora, skłaniające do autorefleksji, powinny
się pojawić i być zachętą do prowadzenia własnych tego typu zapisków;
uczniowie chętnie piszą dziennik lub pamiętnik, wcielając się w bohaterów
literackich. owela jako krótka zwięzła forma bardzo dobrze nadaje się na lekcje języka
polskiego, ukazuje funkcję społeczną i interwencyjną drukowanego słowa w XIX
wieku, co warto porównać ze współczesnymi reklamami społecznymi, które pełnią
podobną funkcję interwencyjną – powinno zostać ze współczesną obudową
(reklama społeczna dziś).
UWAGA 7
Uwaga dotyczy typu szkoły: Szkoła podstawowa kl. IV-VIII
Przedmiot: JĘZYK POLSKI
Zakres podstawy programowej, której dotyczy uwaga: Treści nauczania –
wymagania szczegółowe
SP VII-VIII II 2. 5
Pozostawić wyróżnianie środowiskowych i regionalnych odmian języka jako atrakcyjny
temat, ukazujący bogactwo polszczyzny, lekcje w oparciu o teksty regionalne czy gwary
środowiskowe, w kontekście małych ojczyzn.
SP IV-VI I. 1.6 Uczniowie nie będą rozpoznawać liczby sylab w wersie i badać związku jej
powtarzalności [lub celowych niezgodności] z melodyką utworu, co bardzo zuboży świadomy
odbiór poezji [nie będzie znane pojęcie np. 8- czy 13-zgłoskowca!]. Uniemożliwi to
samodzielne próby poetyzowania wg tradycyjnych zasad wersyfikacji – powinno pozostać.
SP IV-VI II 1.7 i II 1.11 Nie rezygnować z rozumienia funkcji i sensu stosowania środków
językowych [stopniowanie, rodzaje wypowiedzeń] do opisu świata, gdyż ograniczy to
umiejętności ucznia jedynie do rozpoznawania środków językowych, bez nakierowania na
rolę, jaką powinien pełnić język.
SP VII-VII II 1.1 – Pozostawić utratę dźwięczności w wygłosie, ściśle związanej z
upodobnieniami fonetycznymi, gdyż pomaga zrozumieć rozbieżności pomiędzy wymową a
pisownią.
SP VII-VII II 2. 1 – Pozostawić pojęcie skrótu i skrótowca (bez wprowadzania ich typów)
oraz ukazać różnice pomiędzy nimi i zasady poprawnej odmiany, a także zapisu. To element
użytkowy języka, który przyda się w zastosowaniu praktycznym.
UWAGA 8
Uwaga dotyczy typu szkoły: Szkoła podstawowa kl. IV-VIII
Przedmiot: JĘZYK POLSKI
Zakres podstawy programowej, której dotyczy uwaga: Treści nauczania –
wymagania szczegółowe
SP IV-VI III. 2.1 Nie należy rezygnować z kształtowania umiejętności pisania sprawozdania
(z filmu, spektaklu, wydarzenia), gdyż jest to forma prostsza niż recenzja, przygotowanie
do pisania recenzji, która jest wymagana w klasach VII-VIII. Daje możliwość
świadomego odbioru filmów czy spektakli dzięki pisaniu sprawozdań z wyjść do kina czy
teatru.
SP VII-VII I 1.2. Pozostawić w tym punkcie pamiętnik. Literatura pamiętnikarska to
obszerny dział literacki, dzięki któremu poznajemy autentyczne doświadczenia poprzednich
pokoleń, należy zostawić pamiętnik i warto też dodać tu dziennik. Uczniowie chętnie czytają
książki dla młodzieży, które zawierają fragmenty dziennika, co inspiruje ich do redagowania
samodzielnie takich form wypowiedzi.
UWAGA 9
Uwaga dotyczy typu szkoły: Szkoła podstawowa kl. IV-VIII
Przedmiot: JĘZYK POLSKI
Zakres podstawy programowej, której dotyczy uwaga: Warunki i sposób
realizacji
Rekomendujemy dodanie do lektur uzupełniających książki Anny Szatkowskiej pt. „Był dom”.
Uzasadnienie: Wspomnienia córki Zofii Kossak-Szczuckiej, Anny Szatkowskiej (ur. 1928), która
spędziła szczęśliwe dzieciństwo w podcieszyńskim dworze, jako szesnastoletnia sanitariuszka
brała udział w Powstaniu Warszawskim, a następnie wraz z matką wyemigrowała. Rozdział
„Powstanie” to odtworzenie powstańczych, bardzo emocjonalnych, pisanych „na żywo” zapisków
16-letniej Anny i jej przyjaciółki. Książka zawiera zarówno elementy pamiętnikarskie, jak i
fragment dziennika pisanego przez dziewczęta wiekowo zbliżone do uczniów kl. VIII. Napisana
prostym, pięknym językiem, bo z myślą o wnukach autorki. Może być świetnym uzupełnieniem
„Kamieni na szaniec” i egzemplifikacją formy dziennika oraz pamiętnika. Opinia W.
Bartoszewskiego: „Książka «Był dom…» stanowi dla mnie jednak swoiste objawienie. Sztukę
prostego, sugestywnego opowiadania o dramatycznych faktach przeżywanej historii II wojny
światowej i jej następstw posiadła bowiem Anna w stopniu znakomitym. Okazała się kolejną
utalentowaną przedstawicielką rodu Kossaków. Zawdzięczamy jej pasjonujący w swej szczerości
i jasności obraz, świadectwo życia Zofii Kossak i jej najbliższych w dobie wielkiej próby serc i
sumień, w Polsce ciemiężonej i walczącej, wśród wielu ludzi, których już nie ma między nami”.
UWAGA 10
Uwaga dotyczy typu szkoły: Szkoła podstawowa kl. IV-VIII
Przedmiot: JĘZYK POLSKI
Zakres podstawy programowej, której dotyczy uwaga: Warunki i sposób
realizacji
Rekomendujemy dodanie powieści Pawła Beręsewicza pt. „Szeptane”
Uzasadnienie: Książka zaproponowana przez Instytut Badań Literackich PAN jako jedna z lektur
podczas V Olimpiady Literatury i Języka Polskiego dla Szkół Podstawowych
w roku szkolnym 2023/2024. Jej bohaterami są uczniowie, którzy próbują na różne sposoby zarobić
pieniądze na mecz piłki nożnej. Autor podejmuje problematykę przyjaźni, pierwszej miłości,
uczciwości w sieci i ukazuje możliwe skutki nieprzemyślanego korzystania z internetu, czyli
porusza bardzo ważną, aktualną problematykę, bliską współczesnej młodzieży, angażującej się w
przestrzeń wirtualną niekiedy dużo bardziej niż w życie realne.
Należy pozostawić w lekturach dodatkowych nowele: „Janka Muzykanta” Henryka
Sienkiewicza i „Katarynkę” Bolesława PrusaUzasadnienie: Są to teksty przystępne, niezbyt
długie, które podejmują ważną problematykę i są egzemplifikacją złotego okresu polskiej
nowelistyki. Mogą stanowić wzór dla uczniów i pomoc w szlifowaniu własnego warsztatu
pisarskiego dzięki umiejętności określania punktu kulminacyjnego, zwrotów akcji, puenty,
które to elementy twórcze oceniane są podczas egzaminu ósmoklasisty w formie opowiadania.
Należy pozostawić zapis: „wybrane przez nauczyciela”, aby podkreślić autonomię
nauczyciela w doborze środków i metod nauczania w myśl art. 12 pkt 2 Karty
Nauczyciela.
UWAGA 11
Uwaga dotyczy typu szkoły: szkoła ponadpodstawowa (liceum
gólnokształcące/technikum)
Przedmiot: JĘZYK POLSKI
Zakres podstawy programowej, której dotyczy uwaga: cele kształcenia –
wymagania ogólne
I 10. Budowanie systemu wartości na fundamencie prawdy, dobra i piękna oraz
szacunku dla człowieka. – wykreślenie szacunku dla człowieka jest nieuzasadnione, należy
zostawić.
Uzasadnienie: Szacunek dla każdego człowieka jest fundamentem nowożytnego, a także
współczesnego społeczeństwa.
UWAGA 12
Uwaga dotyczy typu szkoły: szkoła ponadpodstawowa (liceum
gólnokształcące/technikum)
Przedmiot: JĘZYK POLSKI
Zakres podstawy programowej, której dotyczy uwaga: Treści nauczania –
wymagania szczegółowe
I 2.4 ZAKRES PODSTAWOWY: określa wpływ starożytnego teatru greckiego na
rozwój sztuki teatralnej – przywrócić
Uzasadnienie: Nie da się omawiać dzieł dramatycznych z późniejszych epok literackich, nie
odwołując się do początków teatru, nie pokazując pewnej ciągłości, a także przemian
gatunków. Kultura i literatura grecka jest jednym z fundamentów naszej cywilizacji
śródziemnomorskiej.
II 2.5 ZAKRES PODSTAWOWY: zmienić na: rozpoznaje zapożyczenia oraz sposób ich
funkcjonowania w polszczyźnie różnych epok i rozumie ich funkcje
Uzasadnienie: Aby uczniowie lepiej zrozumieli zjawisko zapożyczeń językowych, należy
ukazać je w kontekście historycznym.
II 3.2 ZAKRES ROZSZERZONY: rozpoznaje i określa funkcję fatyczną i magiczną tekstu
– pozostawić
Uzasadnienie: ulubione książki młodzieży to fantastyka wszelkiego rodzaju; w niej te funkcje
są ważne i łatwe do rozpoznania.
III 2. 5 ZAKRES PODSTAWOWY: tworzy formy użytkowe: protokół, opinię,
zażalenie; stosuje zwroty adresatywne, etykietę językową; – pozostawić
Uzasadnienie: To cenne, przydatne w życiu w świecie współczesnym umiejętności, które
młodzież powinna posiadać. Ważne jest uczenie dostosowania wypowiedzi do różnych wzorców
przy zachowaniu etykiety językowej.
UWAGA 13
Uwaga dotyczy typu szkoły: szkoła ponadpodstawowa (liceum
gólnokształcące/technikum)
Przedmiot: JĘZYK POLSKI
Zakres podstawy programowej, której dotyczy uwaga: Treści nauczania –
wymagania szczegółowe
II 2.8 ZAKRES ROZSZERZONY: określa cechy stylu wypowiedzi internetowych oraz
wartościuje wypowiedzi tworzone przez internautów – pozostawić
Uzasadnienie: ze względu na potrzebę przywracania poprawności językowej, zwłaszcza w
tekstach pisanych, pożyteczne jest porównywanie materiału z internetu (wypowiedzi bliższe
mentalności i codziennej praktyce młodzieży) z tekstami literackimi.
III 1.8 ZAKRES PODSTAWOWY: rozróżnia pragmatyczny i etyczny wymiar obietnic
składanych w tekstach reklamy; – pozostawić
Uzasadnienie: We współczesnym świecie młodzież jest otoczona wszelkimi rodzajami
reklam i obowiązkiem szkoły jest pomóc im odczytywać je zgodnie z intencjami
reklamodawców, aby nie ulegali manipulacjom.
III 1.9 ZAKRES PODSTAWOWY: rozpoznaje elementy erystyki w dyskusji oraz
ocenia je pod względem etycznym – pozostawić
Uzasadnienie: Kłótnie i spory prowadzone często na niskim poziomie dyskursu to w
obecnych czasach chleb powszedni wszystkich członków społeczeństwa. Ważne, aby
uczniowie poznali zagadnienia erystyczne i zdali sobie sprawę z różnych sposobów
rozwiązywania sporów czy dowodzenia swojej tezy, także tych, które nie bazują na pojęciu
prawdy i uczciwości, a także by umieli dokonać oceny pod względem etycznym różnych
elementów erystycznych.
III 2.3 ZAKRES PODSTAWOWY: reaguje na przejawy agresji językowej, np. zadając
pytania, prosząc o rozwinięcie lub uzasadnienie stanowiska, wykazując sprzeczność
wypowiedzi; – pozostawić
Uzasadnienie: Niezbędne w kształceniu wrażliwości na mowę nienawiści. Ważne jest
uczenie młodzieży odpowiednich reakcji na agresję, także słowną, która bardzo często obecna
jest w ich środowisku. Należy pokazać sposoby prawidłowych reakcji, co zaznaczone jest w
powyższym punkcie, aby uniknąć reakcji przemocowych i eskalacji konfliktów, wzrostu
zachowań agresywnych.
UWAGA 14
Uwaga dotyczy typu szkoły: szkoła ponadpodstawowa (liceum
gólnokształcące/technikum)
Przedmiot: JĘZYK POLSKI
Zakres podstawy programowej, której dotyczy uwaga: Treści nauczania –
wymagania szczegółowe
LEKTURA OBOWIĄZKOWA
ZAKRES PODSTAWOWY:
Należy pozostawić:
„Legenda o św. Aleksym” i „Kroniki” Galla Anonima (fragmenty)
Uzasadnienie: Bez ukazania wzorców osobowych rycerza, władcy i świętego nie ma
możliwości zaprezentowania pełnego obrazu epoki średniowiecza. Ponadto jeśli chodzi o
„Kroniki”, jest to jedyny tekst kronikarski poznawany przez uczniów w całym cyklu
kształcenia, podczas którego powinni się dowiedzieć, skąd czerpiemy wiedzę o początkach
państwa polskiego.
Jan Chryzostom Pasek, „Pamiętniki” (fragmenty):
Uzasadnienie: omówienie z uczniami choć niewielkich fragmentów pozwoli ukazać cechy
sarmatyzmu konieczne do zrozumienia innych lektur, np. „Pana Tadeusza” czy „Potopu”.
Wiliam Szekspir „Romeo i Julia”
Uzasadnienie: Poznanie losów kochanków z Werony pozwala uczniom wkroczyć w krąg
kanonów literatury europejskiej, do której odwołuje się współczesna kultura, czego wyrazem
jest kilkanaście adaptacji filmowych dramatu, z czego ostatnia w reżyserii Stevena
Spielberga „West Side Story”) powstała w 2021 roku. Trudno wyobrazić sobie
młodego człowieka, który nie wie, skąd się wzięli Romeo i Julia oraz ich historia
miłosna, która jest jedną z najważniejszych w całej literaturze.
Ignacy Krasicki „Hymn do miłości ojczyzny”
Uzasadnienie: Ignacy Krasicki to najważniejszy przedstawiciel epoki oświecenia w Polsce,
nazywany „księciem poetów”. Nie wydaje się niczym uzasadnione, że uczniowie szkoły
średniej nie przeczytają ani jednego utworu tego poety, szczególnie że z podstawy w szkole
podstawowej została wykreślona satyra „Żona modna” i pozostało wyłącznie parę bajek. Poza
tym utwór był hymnem szkoły rycerskiej i w okresie zaborów funkcjonował nawet jako hymn
narodowy. Wykreślanie jest zupełnie niezasadne i szkodliwe.
UWAGA 15
Uwaga dotyczy typu szkoły: szkoła ponadpodstawowa (liceum
gólnokształcące/technikum)
Przedmiot: JĘZYK POLSKI
Zakres podstawy programowej, której dotyczy uwaga: Treści nauczania –
wymagania szczegółowe
LEKTURA OBOWIĄZKOWA
ZAKRES PODSTAWOWY:
F. Karpiński, przykład sielanki
Młody człowiek powinien dowiedzieć się, czym jest sielanka, kiedy i kto ją tworzył, czym
charakteryzuje się gatunek i konwencja sentymentalna jako uzupełnienie klasycyzmu
oświeceniowego.
Adam Mickiewicz „Konrad Wallenrod”
Jest to kluczowy utwór dla zrozumienia pewnego typu myślenia romantycznego, a także
dylematu tragicznego w wydaniu nowożytnym.
Adam Mickiewicz „Pan Tadeusz” w całości!!!
Do tej pory „Pan Tadeusz” omawiany był w kl. VII-VIII szkoły podstawowej w całości i
słuszne jest zrezygnowanie z tego pomysłu. Jednak niedopuszczalne jest, aby maturzysta znał
tylko fragmenty utworu, który został epopeją narodową i jest perłą polskiego romantyzmu, a
czytany był przez Polaków nie tylko w Polsce, ale na całym świecie i do tej pory bardzo
doceniany jest przez polską Polonię. Uważany wśród literaturoznawców zagranicznych za
„encyklopedię polskości” i zestawiany z dziełami, takimi jak „ Iliada”, „Odyseja”, „Boska
komedia” czy epos J. W. Goethego „Herman i Dorota”.
Władysław Reymont „Chłopi” (I tom „Jesień”) – powrót do lektur
obowiązkowych
Absolutnie naganne jest pozbawianie młodych Polaków możliwości poznania powieści, za
którą jeden z pięciu polskich literatów otrzymał nagrodę Nobla. Szczególnie że jest to utwór
przystępny, będący inspiracją dla powstałego ostatnio filmu, który zdobył potrójne Złote Lwy
i którego światowa premiera odbyła się podczas Prezentacji Specjalnych Międzynarodowego
Festiwalu Filmowego w Toronto, gdzie publiczność przyjęła obraz owacją na stojąco. Film
został sprzedany do ponad 40 krajów i pisały o nim liczne zagraniczne czasopisma. To dowód
na to, że Noblem Reymonta powinniśmy się szczycić, a nie chować go przed polską
młodzieżą!
UWAGA 16
Uwaga dotyczy typu szkoły: szkoła ponadpodstawowa (liceum
gólnokształcące/technikum)
Przedmiot: JĘZYK POLSKI
Zakres podstawy programowej, której dotyczy uwaga: Treści nauczania –
wymagania szczegółowe
LEKTURA OBOWIĄZKOWA
ZAKRES PODSTAWOWY – pozostawić lub tu przenieść:
Stefan Żeromski „Rozdziobią nas kruki, wrony…”
Esencja wiedzy o powstaniu styczniowym w wielostronnym, obiektywnym ujęciu i krótkiej
formie oraz świetna egzemplifikacja nurtów literackich doby Młodej Polski: impresjonizmu,
naturalizmu i ekspresjonizmu;
wybór wierszy Juliana Przybosia
Przyboś to jeden z najwybitniejszych poetów Awangardy Krakowskiej, nurtu literackiego bez
którego nie da się omówić poezji XX-lecia. Powinien pozostać w lekturach obowiązkowych
na poziomie podstawowym jako reprezentant tego nurtu.
Witold Pilecki „Raport Witolda” – przenieść do lektur obowiązkowych z
uzupełniających
Byłoby to dobre uzupełnienie dla „Opowiadań” Tadeusza Borowskiego, które przedstawiają
„człowieka zlagrowanego”, poprzez ukazanie obozu koncentracyjnego z perspektywy oficera,
który świadomie podjął się misji przebywania w Auschwitz, by przekazać władzom meldunek
o tym, co tak naprawdę tam się dzieje.
wybrane opowiadanie z „Raportu o stanie wojennym” M. Nowakowskiego
Uzasadnienie: Te krótkie opowiadania świetnie oddają atmosferę stanu wojennego
ukazanego m.in. z perspektywy młodych, zwykłych ludzi, z pewnością pomaga zrozumieć,
jak wydarzenie to wpływało na losy jednostki. Utwór ten był rekomendowany przez IBL
PAN jako lektura podczas III Olimpiady Literatury i Języka Polskiego. Słuszne dopełnienie
do opowiadania Olgi Tokarczuk pt. „Profesor Andrews”, w którym stan wojenny został
ukazany oczami cudzoziemca
wybór wierszy Tadeusza Gajcego
Uzasadnienie: Wiersze Gajcego są bardzo dobrym uzupełnieniem dla poezji K. K.
Baczyńskiego, odzwierciedlając nieco inną wrażliwość poetycką i dopełniając obraz czasu
wojny ukazany oczyma poetów pokolenia Kolumbów.
UWAGA 17
Uwaga dotyczy typu szkoły: szkoła ponadpodstawowa (liceum
gólnokształcące/technikum)
Przedmiot: JĘZYK POLSKI
Zakres podstawy programowej, której dotyczy uwaga: Treści nauczania –
wymagania szczegółowe
Przenieść z lektur obowiązkowych do uzupełniających (zamiast je w ogóle wyrzucić)
następujące utwory:
Homer „Odyseja” (fragmenty)
Wergiliusz, „Eneida” (fragmenty);
św. Augustyn, „Wyznania” (fragmenty);
św. Tomasz z Akwinu, „Summa teologiczna” (fragmenty);
Uzasadnienie: Literatura starożytna to kanon, który dobrze jest znać i który stanowi
podstawę kultury śródziemnomorskiej. Z kolei św. Augustyn i św. Tomasz, to nie tylko
święci, ale przede wszystkim wielkie umysły doby oświecenia, filozofowie i myśliciele,
którzy przyczynili się do rozwoju filozofii i piśmiennictwa europejskiego. Jeśli rezygnujemy
z obowiązku omawiani tych lektur, dajmy możliwość nauczycielowi omówienia ich jak
dopełnienie lektur obowiązkowych.
UWAGA 18
Uwaga dotyczy typu szkoły: szkoła ponadpodstawowa (liceum
gólnokształcące/technikum)
Przedmiot: JĘZYK POLSKI
Zakres podstawy programowej, której dotyczy uwaga: Warunki i sposób
realizacji
LEKTURY UZUPEŁNIAJĄCE – pozostawić:
Juliusz Słowacki Listy do Matki (fragmenty);
Ten piękny przykład epistolografii romantycznej może być ważnym przyczynkiem dla lepszego
zrozumienia twórczości Juliusza Słowackiego, a zarazem egzemplifikacją literatury
epistolograficznej.
Maria Konopnicka, wybór wierszy
Maria Konopnicka to ważna poetka i autorka książek dla dzieci, a także twórca „Roty”, która
aspirowała do roli hymnu narodowego i dla wielu Polaków w czasie zaborów takim hymnem
była. Niedopuszczalne jest zupełne usunięcie nazwiska tej poetki z podstawy programowej. Nie
ma bowiem również żadnego jej utwory w podstawie programowej dla szkoły podstawowej.
Tadeusz Peiper, wybór wierszy
Nauczyciel powinien mieć możliwość omówienia twórczości założyciela Awangardy
Krakowskiej, choć nie będzie do tego zobowiązany.
wybór wierszy Anny Kamieńskiej, Anny Świrszczyńskiej, Julii Hartwig, Stanisława
Grochowiaka, Ryszarda Krynickiego, Edwarda Stachury, Adama Zagajewskiego,
wybór wierszy
Nie ma potrzeby usuwać żadnych utworów z lektur uzupełniających. Wierszy powyższych
poetów nie trzeba rekomendować. Można jedynie ubolewać, że nie będzie dla nich miejsca wśród
lektur obowiązkowych.
Stefan Wyszyński „Zapiski więzienne”, Jan Paweł II „Przekroczyć próg nadziei”
(fragmenty), „Fides et ratio” (fragmenty), „Tryptyk rzymski”, „Pamięć i tożsamość”
(fragmenty)
Zarówno Jan Paweł II, jak i kardynał Wyszyński to nie tylko przedstawiciele Kościoła, ale
przede wszystkim polscy patrioci, mężowie stanu i wielkie umysły. Karol Wojtyła to ponadto
utalentowany poeta i dramaturg. Trudno odmówić im wkładu do polskiej myśli, a także
literatury, dlatego zdecydowanie należy pozostawić nauczycielom możliwość omówienia
fragmentu ich twórczości
UWAGA 19
Uwaga dotyczy typu szkoły: szkoła ponadpodstawowa (liceum
gólnokształcące/technikum)
Przedmiot: JĘZYK POLSKI
Zakres podstawy programowej, której dotyczy uwaga: Warunki i sposób
realizacji
LEKTURY UZUPEŁNIAJĄCE – wykreślić:
„Strużki” Marii Halber
Uzasadnienie: To pozycja wydana przed dwoma miesiącami (sic!), która w żaden sposób nie
mogła jeszcze zostać gruntownie przebadana pod kątem przydatności dydaktycznej i
wychowawczej. Aby jakiś autor znalazł się w podstawie programowej musi zostać doceniony
przez społeczeństwo. Trudno o tym mówić w przypadku tak świeżego wydania. Wiemy też,
że autorka chce zmieniać „kolektywną wyobraźnię” i mówi o sobie: „jestem zaangażowana
politycznie”, co budzi niepokój , ponieważ nie znając innych dzieł autorki, nie wiemy jak
chce ona zmieniać umysły uczniów i uważamy, że nie powinna mieć ona mandatu do tego
typu działań i używa formy "osoby autorskie". Poważnym nieporozumieniem jest
wyrzucanie w ogóle z listy lektur utworów Szekspira, Krasickiego, Wergiliusza czy
Konopnickiej na rzecz książki bliżej nieznanej i niedocenionej przez ogół społeczeństwa
autorki.
Przygotowanie: Agnieszka Pawlik-Regulska, nauczyciel polonista
Prezes Stowarzyszenia Nauczycieli i Pracowników Oświaty „Nauczyciele dla Wolności”
