Poniższa opinia została wysłania na podane w piśmie adresy w dniu 31.10.24 w ramach konsultacji, które wzbudziły protest licznych środowisk związanych z Ruchem Ochrony Szkoły, jeśli chodzi o meritum oraz tryb ich przeprowadzenia. Tutaj także publikujemy obszerną opinią całej Koalicji na Rzecz Ocalenia Polskiej Szkoły w tej kwestii.
Opinia KROPS dotycząca profilu absolwenta wysłana do IBE/MEN
Domagamy się natychmiastowego przerwania prac w obecnie przeprowadzanym trybie nad “profilowaniem” polskiego ucznia.
Warszawa 31.10.2024 r.
Dyrektor Instytutu Badań Edukacyjnych
dr hab. Maciej Jakubowski
Instytut Badań Edukacyjnych
Opinia dotycząca profilu absolwenta i absolwentki oraz trybu konsultacji w tej kwestii
Ruch Ochrony Szkoły negatywnie opiniuje materiał zatytułowany Profil absolwenta i absolwentki. Droga do zmian w edukacji. Etap I.
Uzasadnienie
Na podstawie przedstawionego zarysu projektu opisanego w materiale wnioskujemy, iż prace nad profilem absolwenta mają doprowadzić do zmiany podstawy programowej w taki sposób, aby wiedza obiektywna została zastąpiona przez nieoczywiste formatujące ucznia miękkie kompetencje oraz sprawczość.
Kompetencje od lat wypierają wiedzę poprzez konstrukcję podstaw programowych sformułowaną na rzecz tzw. umiejętności; doprowadziło to do spadku poziomu kształcenia. Z kolei sprawczość to w dużej mierze umiejętność odziaływania na innych i wpływania na drugiego człowieka według naszej woli oraz opanowanych metod działania. Te założenia marginalizują istotę szkoły opartą na dwu filarach: wiedzy i wychowaniu, zmierzającym do indywidualnego rozwoju ucznia.
Tak rozumiany „profil” ogranicza wiedzę na rzecz niekonkretnych i nieweryfikowalnych kompetencji, narusza fundament osobowości ucznia i buduje jego „ja” jako zlepek luźnych, niepowiązanych cech, umiejętności i idei, nastawia dziecko w kierunku odrzucenia autorytetów i wszelkich reguł. Uczeń może stać się w efekcie realizacji takiej koncepcji profilu i edukacji – powolną marionetką, łatwo sterowalną z zewnątrz, o zdekonstruowanej osobowości, która nieświadomie realizuje cudzy plan, a osiągnięta „sprawczość” umożliwia ten cel.
Profil absolwenta według tych założeń to redukcja wiedzy i formatowanie uczniów na każdym poziomie nauczania. Stanowczo się temu sprzeciwiamy.
Swoją opinię na temat profilu absolwenta Ruch Ochrony Szkoły wyraził podczas niezależnej konferencji oświatowej, jaką zorganizowały pod hasłem „Polska szkoła – dekonstrukcja i fundamenty odbudowy” organizacje z Koalicji na Rzecz Ocalenia Polskiej Szkoły. Na kanale sejmowej TV znajduje się zapis transmisji tego wydarzenia. O profilu absolwenta swój referat „Profil absolwenta. Sterowanie wewnętrzne a formatowanie zewnętrzne młodego człowieka”, wygłosił dr Zbigniew Barciński ze Stow. Pedagogów NATAN – Sygnatariusza Ruchu Ochrony Szkoły i Koalicji na Rzecz Ocalenia Polskiej Szkoły. Kilka innych wystąpień członków Ruchu Ochrony Szkoły także nawiązywało do tej kwestii.
Uczestniczyliśmy w konsultacjach on-line dla organizacji pozarządowych oraz poprzez naszych przedstawicieli – w kilku odsłonach konsultacji stacjonarnych, wyrażając swoje krytyczne opinie i wskazując antypersonalistyczny charakter profilu oraz jego wątłą merytorycznie podbudowę, niespójny aparat pojęciowy, niekonsekwencje etc. Kilkakrotnie także wyrażaliśmy negatywną opinię na temat przyrody, jako interdyscyplinarnego przedmiotu powyżej kl.4., stworzonego z połączenia biologii, chemii, fizyki. i geografii.
Ruch Ochrony Szkoły wraz z Koalicją na Rzecz Ocalenia Polskiej Szkoły przeprowadził także lokalne konsultacje społeczne profilu absolwenta i absolwentki, które polegały na zadaniu kluczowych pytań w kontekście informacji zawartych na stronie https://ibe.edu.pl/pl/konsultacje-spoleczne
Wzięło w nich udział 230 osób.
Przedstawiamy kluczowe wnioski z konsultacji, które znalazły się w szerszym opracowaniu przedstawionym przez Koalicję na Rzecz Ocalenia Polskiej Szkoły wraz z cząstkowymi wynikami z poszczególnych konsultacji i raportem podsumowującym:
„- kierunek rozwoju człowieka nie może podlegać odgórnym regulacjom, a władze państwowe nie mają prawa określania profilu absolwenta, jako przyszłego obywatela i pracownika – taką opinię wyraziło 96% respondentów;
– obecne konsultacje społeczne tzw. profilu absolwenta (określonego jako podstawę gruntownych zmian w oświacie) są pozorowane – taką opinię wyraziło 97% respondentów. W tym 43% z nich uważa, że projekt jest już przygotowany przez MEN, a 54% , że reforma będzie kopią zagranicznych wzorców; wskazuje na to zaledwie miesiąc dany na wyrażenie opinii w tak kluczowej kwestii
– z radykalną krytyką spotkał się pomysł połączenia w jeden przedmiot „przyroda” następujących przedmiotów: biologia, chemia, fizyka i geografia – do klasy 8. szkoły podstawowej włącznie. 92% ankietowanych uważa, że interdyscyplinarny przedmiot „przyroda” powyżej kl. IV to zły pomysł, który obniży poziom nauczania tych przedmiotów. Zaledwie 6 osób na 230 uznało to rozwiązanie za właściwe, 1 osoba proponowała „przyrodę” do kl. V włącznie.
– 53,4% ankietowanych uważa, że szkoła potrzebuje stabilizacji i spokoju, a nie reform. 38,2 % jest za udoskonalaniem systemu nauczania. Zaledwie 6,5% opowiada się za radykalną przebudową systemu oświaty według obecnych założeń MEN, zawartych w profilu absolwenta.
– 98% ankietowanych [225 osób na 230] stwierdziło, iż pierwszeństwo w określaniu wartości leżących u podstaw wychowania dziecka mają rodzice, a zaledwie 2 osoby wskazały na pierwszeństwo władz państwa/szkołę w tym zakresie.
Wnioski z konsultacji są druzgocące dla założeń przyjętych przez MEN w kwestii formułowania matrycy profilu absolwenta oraz celu i trybu przeprowadzania konsultacji, a także wstępnie przyjętych założeń programowych dotyczących przedmiotu „przyroda”.
Respondenci domagają się przestrzegania praw rodzicielskich gwarantowanych w Konstytucji RP, gdzie podkreślone zostało mocno pierwszeństwo wychowawcze rodziców. Opinia ta jest szczególnie istotna wobec planowanego przez MEN wprowadzenia przedmiotu pod nazwą edukacja zdrowotna z elementami edukacji seksualnej. Uczynienie z niego przedmiotu obowiązkowego stanęłoby w sprzeczności z gwarantowanymi konstytucyjnie prawami rodzicielskimi [art. 48. i 53.]”.
Formularz poniżej:
Lokalne konsultacje społeczne profilu absolwenta i absolwentki
Ankieta
- Czy uważa Pan/Pani, że polski system oświaty potrzebuje:
- Całkowitej przebudowy, według obecnie konsultowanego projektu MEN [w tym: wyznaczenia nowych celów, zmian podstawy programowej, dydaktyki i organizacji nauczania].
- Udoskonalenia aktualnie istniejącego systemu nauczania.
- Nie potrzebuje zmian, lecz stabilizacji i spokoju.
- Czy w Pana/Pani opinii władze państwowe powinny mieć prawo określania tzw. profilu absolwenta, jako celu wszystkich działań szkoły oraz kierunku dalszych zmian?
- Tak, władze państwowe mają prawo określania profilu absolwenta, jako przyszłego obywatela i pracownika.
- Nie, kierunek rozwoju człowieka nie może podlegać odgórnym regulacjom, gdyż człowiek to więcej niż obywatel i pracownik.
- Nie mam zdania.
- Jak ocenia Pan/Pani możliwość zajęcia stanowiska w ramach, trwających jeden miesiąc (do 31.10.2024), społecznych konsultacji tzw. profilu absolwenta (określonego jako podstawę gruntownych zmian w oświacie)? [Dla porównania w Finlandii, kraju wysoko stojącym w rankingach edukacyjnych, konsensus w sprawie reformy systemu oświaty wypracowano w toku 10-letniej dyskusji społecznej].
- Popieram działania MEN, reforma edukacji wymaga szybkich działań.
- Konsultacje społeczne są pozorowane, projekt jest już przygotowany przez MEN.
- Konsultacje społeczne są pozorowane, tzw. reforma będzie kopią zagranicznych wzorców.
- Jak ocena Pan/Pani zawarty w profilu absolwenta pomysł połączenia w jeden przedmiot „przyroda” następujących przedmiotów: biologia, chemia, fizyka i geografia – do klasy 8. szkoły podstawowej włącznie?
- Uważam, że jest to dobre rozwiązanie.
- To zły pomysł, obniży poziom nauczania przedmiotów przyrodniczych.
- Nie mam zdania.
- Kto w Pana/Pani opinii powinien mieć pierwszeństwo w określaniu wartości leżących u podstaw wychowania dziecka?
- Władze państwowe/szkoła.
- Rodzice dziecka.
- Nie mam zdania.
Tak więc zdaniem ekspertów ROS, w oparciu o wyniki ankiet i opinie praktyków konsultacje nie powinny być dyskusją „o profilu” lecz „z profilem” jako błędną ideą, w zamyśle mającą organizować i uzasadniać zmiany w oświacie.
W tej sytuacji prace nad profilem powinny być natychmiast wstrzymane, a MEN wraz z wieloma instytucjami zaufania publicznego oraz licznie reprezentowaną stroną społeczną, pod niezależnym patronatem powinien uczestniczyć – jako jeden z podmiotów strony rządowej – w ogólnonarodowej dyskusji nad kierunkiem rozwoju edukacji w Polsce.
W żadnym wypadku nie powinien być ani MEN, ani zatrudnione podległe mu instytucje – decydentem w tej kwestii.
Koordynatorzy Ruchu Ochrony Szkoły
Magdalena Chmielewska, Stowarzyszenie Odpowiedzialny Gdańsk
Magdalena Czarnik , Stowarzyszenie Rodzice Chronią Dzieci
Hanna Dobrowolska, ekspert oświatowy
Do wiadomości:
Ministerstwo Edukacji Narodowej
